Día del monte Atxeli (27 MARZO)

El domingo 27 de marzo se celebra el día del monte Atxeli.  Como todos los años en estas fechas, se sube al monte andando y se toma una foto oficial con todos los presentes. Se suelen cantar los versos¹ de Balendin Enbeita, bertsolari de Ariatza, que están grabados en una placa allí colocada. Tal y como cuentan los versos, en la noche del 8 de octubre de 1932, siete jóvenes creyentes de la zona subieron una cruz (8,5m x 2,5m) hasta la cima, era segundo año de República, época en la que las estaban retirando de todos los montes. Luego de los cantos, cómo no, se hace un hamaiketako*.

Posteriormente, se baja por el Barrio Txakale, donde está nuestro hotel, hasta un caserío vecino, donde se degusta un txakolí elaborado por esta familia y por último, se desciende a Ariatza, barrio colindante con el nuestro, donde se hace una comida para todas las personas que lo deseen, siempre avisando con antelación.

Esta, como tantas otras, es una costumbre de muchos años que permite mantener al pueblo unido y disfrutar de la compañía de los vecinos, pretexto para compartir por un rato con los habitantes de Muxika.

*merienda de media mañana (11 am), de hecho la traducción de hamaiketako es “el de las once”.

Atxeliko eguna (martxoak 27)

Datorren igandean hilak 27, Atxeli mendiko eguna ospatzen da. Ohitura den legez, mendira oinez igotzen da eta bertan mendizale guztiek batera taldeko argazkia ateratzen dute. Bertan idatzirik dagoen Balendin Enbeitaren bertsoa abesten dute. Balendin Enbeitak bertso horietan nola 1932ko urriaren 8an auzoko zazpi gaztek gurutze bat  Atxeli Mendira igo eta bertan jarri zuten kontatzen du. Garai hartan, errepublika garaiko bigarren urtea zen eta mendietatik gurutzeak kentzen zituzten. Bertso hauek abestu ostean, hamaiketako eder bat egiten da segidan beherantz jaisteko.

Oraingo honetan, jeitsiera, Txakale auzotik, gure hoteletik, egiten da, auzoko baserri batean txakolina dastatzeko. Guzti honi amaiera -edo jarraipena- eman nahian bazkari gozo bat izaten da Ariatza auzoko txokoan. Bertan bazkaldu nahi duenak aurretiaz izena eman beharko du.

Ohitura hauek, beste batzuen legez, herria batuta mantentzea ahalbidetzen du, auzokoekin partekatzea eta gure inguruaz gozatzea Muxikarrekin momentu on bat pasatzeko aukera bihurtuz!

¹ Gazte nintzala talde bat gendun
euskaldun jatorra eta fededun
hartu genduan erabagia
jartzeko gurutz paregabia
esan ta egin
jarri genduan Atxeli mendin
herri osoan ikusi zedin

Zortzi metro ta erdi luzeran
bi metro ta erdi zan zabaleran
aldapan gora geroen pozez
noizik behin jausten ginean auzpez
zazpi mutilak
danok sasoiko eta abilak
borondatezko bihotz umilak

Zazpiko talde gazte senduak
gizatasunean nahiko helduak
Elio, Roman, Sabin, Balendin
Satur, Imanol, Bitoren bardin
kristau gauzetan
euskal ohitura ta jolasetan
ez ginan aserretuko ezetan

Gurutza jarri genduanean
belaunikaturik lurran gainean
Agurtza Deuna hasi genduan
zazpi mutilok fede zenduan
hura zan poza
bete zalako gure amesa
gurutzeagaz gendun promesa

Garai haretan ez gendun uste
izango gendunik gaur hainbat nahaste
hitzak ederrak egintzak labur
eta bakeak egin dau agur
gurutzaz ahaztu
behar ez diran gauzakaz nahastu
lehengo bakerik herriak ez du

Usparitxako mendi gaineko
gurutzea beti dogu gogoko
jarri genduan zazpi mutilak
talde horretan lau dira hilak
baina testigu
egin genduanaren eredu
mendi gainean gurutza dogu

Balendin Enbeita